ALTAN ONAT ESOGU - Tornalamada Dikkat Gerektirenler

Tornalamada dikkat etmemiz gerekenler

Tornada Çalışma Konumu

Tornada çalışan bir kimse, tornayı en rahat kumanda edebilecek bir konumda durmalıdır. Bunun için en uygun yer şekilde görüldüğü gibi, arabanın önüdür. İşin boyunun uzun veya kısa olması bu konumu etkilemez. Çünkü tornanın kumanda elemanları genellikle araba üzerindedir. Bu yüzden, tornacının kumanda elemanlarına en yakın yerde bulunması gerekir. Bunun dışındaki bütün duruş şekilleri rahat bir çalışına için uygun olmaz.

Kılık Kıyafet

Tornada çalışan bir kimse, önce iş güvenliği kurallarına uygun olarak dikilmiş bir iş elbisesi giymek zorundadır. Tornacının iş elbisesi lâcivert, mavi veya gri renklerde, kollan düğmeli pardösü yakalı, dizlere kadar uzun olmalıdır. Veya bir iş tulumu olabilir.

Bir iş önlüğü, yakası ve kollan düğmelenmiş olarak giyilmelidir. Önlük, yakası ve kollan açık hâlde giyilirse, tornanın dönen kısımlarına sanlabilir. Ayrıca, iş önlüklerinin fazla bol, yırtık-pırtık ve kirli olarak giyilnıemesine özen gösterilmesi gerekir.

Öğrenciler okula kravatlı olarak geldiklerinden, tornada da kravatla çalışmak durumunda kalırlar. Bu yüzden, çalışırken kravtın dışarda bırakılmaması, gömleğin içine sokulması gerekir. Yoksa, kravatın torna aynasına sarılma tehlikesi vardır.

Tornada çalışırken saat ve yüzük takılması da tehlikelidir. Çünkü ağır iş parçaları kaldırılıp indirilirken, her hangi bir köşesinin yüzüğe takılma tehlikesi vardır. Böyle bir tehlike parmağın kopmasına sebep olabilir. Metal bandlı saatler de aynı derecede yüzük kadar tehlikelidir

Talaşların Yanlış Alınması

Tornada çıkan talaşlar genel olarak uzun ve çok keskindir. Talaşların biçimi torna kaleminin cinsine ve bileniş şekline göre değişik kıvrımlarda olur. Bir HSS kalemin çıkardığı talaş biçimi ile bir sert metal kalemin çıkardığı talaş biçimleri birbirlerinden farklıdır. HSS kalemlerin çıkardığı talaş biçimi genel olarak bir yay şeklinde, bir sertmetal kalemin çıkardığı talaş biçimi ise geniş kıvrımlıdır. İş hangi kalemle işlenirse işlensin çıkan talaşlar hiçbir zaman çıplak elle alınmamalıdır. Çünkü talaşlar bir jilet kadar keskin olduğundan değdiği yeri bir anda derin bir şekilde kesebilir.

Kumpaslarla İç ve Dış Çapların Ölçülmesi

kumpaslar tesviyecilikte en çok kullanılan ölçü âletleridir. Bir kumpasla hem dış çaplar hem iç çaplar ve hem de derinlikler ölçülür. Bu bakımdan kumpas bir tesviyecinin çok önemli bir ölçü âletidir.

Tornada ölçme yaparken kumpasın işin konumuna göre dikkatli tutulması gerekir. Şekilde bir kumpasın çeşitli ölçme konumlarına göre nasıl tutulması gerektiği görülmektedir. Ölçme yaparken kumpasın sap kısmı, iş eksenine dik duracak konumda ve çenelerinin ucu ile değil, dip kısmı ile ölçüm yapacak konumda tutulması gerekir. Şayet kumpas iş eksenine eğik konumda tutulursa veya kumpas çenelerinin uç kısmı ile ölçüm yapılırsa hem hatalı ölçüm yapılır hem de kumpas hor kullanılmış olur.

Torna Kalemlerinin Bilenmesinde Uyulması Gereken Genel Kurallar

1. Zımpara taşının yüzeyi bozulmuş ise, bunu bemen bir tırtıllı bileme aparatı ile düzeltmek gerekir. Taşın yüzeyinin düzgün olması kadar salgısız dönmesi de önemlidir. Şayet laşta salgı olduğu görülürse, taşı söküp yeniden takmak ve suportlu bir bileme apartı ile yeniden bilemek gerekir.

2. Kalem, taşa şekil l'de görüldüğü gibi doğru tutulmalıdır. Şekildeki gibi ters (yanlış) tutulursa, ucunda veya ağzında küçük kmklıklar meydana gelir. Çünkü bilhassa sert metal kalemler, yerine göre (kuvvetin tersten gelmesi hâlinde) çok kınlgan okluğu için kalemin ucunda ve ağzında küçük kırıklıklar oluşur, kalemin ağzı keskin olacağı yerde pürüzlü çıkar.

3.      Bileme esnasında kalem taşa çok bastırılmamalı ve taşın üzerinde uzun zaman tutulmamalıdır. Kalem taşa nonııal olarak 10-30 gramlık bir kuvvetle bastırılması yeterlidir. Daha büyük bir kuvvetle bastırılması hâlinde çabuk ısınır ve yanabilir (bileme esnasında kalem ağzı mavi bir renk alırsa, kesme özelliğini kaybeder. Bunakalemin yanması denir).

4.      Taş ile altlık tabla arasında azami 3 mm boşluk bırakılmalıdır. Bu boşluğun fazla bırakılması kazalara yol açabilir.

5. Kalem, altlık tablası/, bilenmemelidir. Serbest elle bileme yapılması tehlikeli olabilir.

6.      Kalemin ucuna kavis verilirken, kalem taşın yüzeyinden kaldırılmaz. Aksi hâlde kalem yüzeyinde kavis yerine düzlükler oluşur.

7.      Çelik (HŞS) kalemler korund taşlarla (A), sertmetal kalemler yeşil renkli silisyum karpit (Ç) taşlarla bilenmeli, bu kuralın dışına çıkılmamalıdır.

8.      HSS kalemler bileme esnasında sertmetal kalemlerden daha çabuk ve daha fazla ısınır. Bu yüzden HSS kalemler bilenirken, sık sık suya daldırılmalıdır.

9.      Yüzeyi parlayan bir taş ile bileme yapılmamalıdır. Çünkü bu durumdaki bir taşın, taneleri körlenmiş ve yüzeyi yağlanmış demektir. Böyle bir taş ile sağlıklı bir bileme yapılamaz.

10. Bir torna kalemi hiçbir zaman göz karan ile gelişigüzel bilenmeme!!, bir bileme mastarına göre bilenmelidir

11. Kalem bilenirken iş gözlüğü takılması asla ihmal edilmemelidir. Çünkü bir taş zerresinin gözden çıkarılması oldukça rizikolu bir iştir.

12.Bileme çevreden kesen bir taş ile yapılıyorsa, kalem hep aynı yere tutulmamalı, taş üzerinde gezdirilmelidir. Aksi hâlde taşın yüzeyi bozulabilir.